Principes achter 'iedereen mee'
We zijn bevooroordeeld door onze eigen leefwereld en acties van anderen. Tegelijk houden we van autonomie. Wat kunnen we leren van psychologische effecten zoals het ‘false consensus effect’, de zelfdeterminatietheorie en principes rond ‘social proof’ en wederkerigheid?
Wat je ziet is subjectief en selectief
Hoewel we graag denken dat we neutraal en open zijn, worden we onbewust beïnvloed door aannames en verwachtingen. We vertrekken van ons eigen referentiekader en geloven dat mensen hetzelfde denken en doen als wij. Dit beïnvloedt hoe we onszelf en anderen beoordelen, net zoals de kwaliteit van onze besluitvorming en communicatie. Voldoende diversiteit in het deelnemersveld en aangepaste werkvormen in je participatieproces helpen deze bias te verminderen.
Psychologische basisbehoeften als motivatiehefboom
Mensen willen wel veranderen, maar niet veranderd worden. Van nature willen we als mens groeien en ontwikkelen. Maar wat motiveert hen hierbij? Als je mensen wil betrekken, zorg dan voor een context die de autonomie, competentie en verbondenheid ondersteunt. Volgens empirisch gevalideerd onderzoek bevordert dit de meest vrijwillige en hoogwaardige vormen van motivatie en volgehouden engagement.
De boodschapper bepaalt mee de mate van betrokkenheid
Expertise, sympathie en gepercipieerde geloofwaardigheid van de afzender helpen om vertrouwen te creëren. Zelf het goede voorbeeld geven met bijvoorbeeld consistent beleid is cruciaal om mensen te betrekken. Hoe je als facilitator of communicator naar je doelgroep kijkt, versterkt het effect van je acties.
Het belang van een groepsgevoel
Mensen zijn sociale wezens. Van nature overleven we in groepen en laten we ons gedrag in hoge mate door de mensen rondom ons bepalen. Mensen kijken naar anderen en volgen de menigte wanneer ze onzeker zijn over de juiste manier van handelen. In participatieve processen is het zeer belangrijk om hiermee rekening te houden.
De kracht van wederkerigheid
Wanneer iemand zich engageert en daarvoor waardering krijgt van anderen, ervaart die persoon deze waardering vaak als een beloning. Dit vergroot het enthousiasme en is een stimulans om zich nog verder te engageren.
Participatie is dus tweerichtingsverkeer. Wat geef je in ruil wanneer iemand zich engageert in een traject? Betrokkenheid en vertrouwen groeien door een proces van geven en nemen, van erkennen en erkend worden, spreken en gehoord worden, en van doen en resultaat.